Trong bối cảnh lạm phát cao ở hầu hết các nơi trên thế giới, với tiền lương và giá cả tăng cao tạo ra một vòng xoáy tăng giá trong lĩnh vực dịch vụ, quận Ginza của Tokyo hiện đang cung cấp hộp cơm bento (hộp cơm trưa) với giá chỉ 320 yên. Khi tác giả sống và làm việc tại Nhật Bản từ năm 1999 đến năm 2004, một hộp cơm bento ở Ginza có giá ít nhất là 600 đến 700 yên. Vào thời điểm đó, tỷ giá hối đoái của đồng yên so với đồng đô la là khoảng 101-103; hôm nay là 157-159.

Kể từ năm 2022, đồng yên đã mất giá nhất trong số tất cả các loại tiền tệ đáng tin cậy. Khách du lịch đổ xô đến Nhật Bản, khiến du lịch trở thành trụ cột cho nền kinh tế Nhật Bản khi nước này trỗi dậy từ cái gọi là “ba thập kỷ mất mát”. Đồng thời, đồng yên yếu đã đẩy giá hàng nhập khẩu lên cao, gây ra lạm phát và thúc đẩy người tiêu dùng Nhật Bản chi tiêu thay vì tiết kiệm. Đồng yên yếu không chỉ cải thiện cán cân thương mại mà còn thu hút đầu tư nước ngoài đáng kể vào Nhật Bản.

Chỉ số Nikkei cuối cùng đã phá vỡ kỷ lục kéo dài ba thập kỷ và thị trường chứng khoán đang bùng nổ. Các nhà đầu tư nước ngoài không chỉ thu được lợi nhuận đầu tư mà còn thu được lợi nhuận từ tỷ giá hối đoái. Ngoài đầu tư chứng khoán, đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng đang đổ vào, với ví dụ đáng chú ý là một nhà máy bán dẫn được thành lập ở tỉnh Kumamoto. Có vẻ như việc đồng Yên mất giá mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế Nhật Bản.

Tuy nhiên, chính phủ Nhật Bản gần đây đã can thiệp vào thị trường ngoại hối, thậm chí hai lần vào cuộc để mua đồng yên nhằm hạn chế tình trạng đầu cơ một chiều. Các báo cáo cho thấy chính phủ Nhật Bản đã chi 9 nghìn tỷ yên cho các biện pháp can thiệp này, một số tiền lớn bất thường, nhưng hiệu quả của những biện pháp can thiệp này còn hạn chế.

Với lợi ích từ đồng Yên yếu, tại sao Nhật Bản lại tìm cách ngừng phá giá thêm? Thứ nhất, Nhật Bản là một quốc gia nghèo tài nguyên, phải nhập khẩu năng lượng, nguyên liệu thô và thực phẩm. Đồng yên mất giá mạnh làm tăng đáng kể chi phí thượng nguồn, gây lo ngại về lạm phát không thể kiểm soát. Hậu quả trực tiếp của lạm phát phi mã là sự xói mòn sức mua của người tiêu dùng, chi phí sinh hoạt tăng cao và áp lực xã hội. Thứ hai, nhiều công ty Nhật Bản, đối mặt với nhu cầu trong nước, có thể gặp khó khăn trong việc chuyển chi phí năng lượng và nguyên liệu thô ngày càng tăng sang người tiêu dùng, làm giảm tỷ suất lợi nhuận vốn đã mỏng và làm giảm nhiệt tình đầu tư trong tương lai.

Sự mất giá của đồng yên và việc kích thích nhu cầu trong nước có phần trái ngược nhau. Trong khi ngành du lịch bùng nổ mang lại lợi ích thì sự thịnh vượng quá mức lại mang đến những vấn đề riêng. Giao thông ở các thành phố lớn đông đúc khách du lịch, các nhà hàng tốt hơn phải đối mặt với những hạn chế về chỗ ngồi và giá cả, chi phí khách sạn và vé máy bay cao khiến người dân địa phương khó chịu. Ngày càng có nhiều công dân Nhật Bản kêu gọi đánh thuế du lịch để cân bằng lợi ích du lịch với lợi ích của chính họ.

Trước khi can thiệp vào thị trường ngoại hối, chính phủ Nhật Bản đã công khai kêu gọi Mỹ không hỗ trợ việc bán khống đồng Yên. Chính phủ Mỹ phản ứng rằng Nhật Bản không nên can thiệp vào thị trường ngoại hối, một sự đối đầu công khai hiếm hoi. Nhật Bản lo ngại về lạm phát không thể kiểm soát, có thể làm xói mòn thu nhập thực tế và đe dọa sự phục hồi của người tiêu dùng non trẻ, trong khi Mỹ cần đồng đô la mạnh để thu hút thêm vốn nước ngoài nhằm hỗ trợ tài sản bằng đồng đô la và thâm hụt của chính phủ.

Kể từ những năm 1980, Nhật Bản đã thực hiện nhiều biện pháp can thiệp vào thị trường ngoại hối nhưng nhìn chung đều không thành công trừ khi Mỹ và các nước công nghiệp khác có hành động phối hợp. Tác giả cho rằng chính phủ Nhật Bản không ghét hướng giảm giá của đồng Yên nhưng lo ngại về tốc độ của nó. Sự mất giá của đồng Yên là nền tảng cho sự phục hồi kinh tế của Nhật Bản trong thập kỷ qua, có lợi cho việc giảm bớt tư duy giảm phát và cải thiện lợi nhuận của các công ty xuất khẩu. Tuy nhiên, quá trình này phải được kiểm soát để tránh ảnh hưởng đến tiêu dùng trong nước và gây bất mãn cho cử tri.